viernes, 22 de febrero de 2013

Pedrafita-menhir da Picota. Portosín. Porto do Son

Pedrafita-menhir da Picota. Portosín. Porto do Son

Atópase á saída de Portosín si vamos con dirección a Noia. Para chegar á pedrafita desde o petróglifo (parece ser que está sinalado), hai que coller unha pista feita polas máquinas madereiras.

Como tantas outras veces, viaxando de calquera maneira, sen método, ao chou..., polas intempestivas augas do universo internet, atopei unha curiosa fotografía (joesluisyela.wordpress.com).

Trátase de dúas posibles pedrafitas ubicadas no Concello de Porto do Son. Para min trátase dun descubrimento importante no que atinxe á investigación "pedrafiteira". Efectivamente, despois de moitos anos escudriñando a nosa xeografía na busca destes senlleiros e olvidados elementos, tan só poidera rastrexar e tiña documentados dous casos de dúas pedrafitas xuntas, hoxe lamentablemente destruidas. O primeito foi con respecto á Pedrafita de Cristal, en Ribeira: cando a atoparon, os seus descubridores relataron que á súa beira habia outra pequena pedrafita. O segundo caso foi un debuxo de unha referencia de Antonio de la Iglesia González no século XIX, que daba conta de dúas pedrafitas situadas no Camiño de peregrinación a Pastoriza, na Coruña, que foron destruidas pouco despois polos traballos dunha canteira ou dos canteiros.



Pedrafita da Picota

Por iso o achádego desta fotografía supuxo para mín algo así coma un "shock". Desde logo, no podo afirmar que se trate de dous elementos megalíticos, pero sen dúbida son dúas pedrafitas que se sitúan moi preto dunha zona arqueolóxica, a saber, o petróglifo da Picota. Por isa cercanía decidín chamarlle á pedrafita tamén "da Picota". O que si é certo e que, segundo se pode ollar na fotografía, ambas as dúas son de factura claramente artificial.

A pedrafita mais grande acada unha altura dun metro e oitenta centímetros e semella ter unha planta cadrangular. A aresta da dereita é recta e a da esquerda é ondeada; a coroa é plana e recta.  A media altural aparecen dous buratos rectangulares.A pedrafita da esquerda é mais pequena e ten forma troncocónica cun rebaixe lonxitudenal a xeito de mediacana na cara á vista. A cima é redondeada e parece que amosa unha especie de ranura que a divide en dúas partes.



Petróglifo da Picota



Fotografías e algunha información de joseluisyela.wordpress.com

miércoles, 20 de febrero de 2013

Pedrafita-menhir Marco da Anta. San Miguel de Carballedo

Pedrafita-menhir Marco da Anta. San Miguel de Carballedo, Cotobade

Típico marco de termo que fai de linde entre as parroquias de Santa María de Sacos e San Miguel de Carballedo, ambas as dúas pertencentes ao concello pontevedrés de Cotobade. O lugar onde se asenta coñécese co nome de Trabazo.

Ubícase a vinte metros dunha mámoa coñecida co nome de "Portela da Anta". Atópase inserida nunha necrópole megalítica e, un pouco máis arriba, tamén se conserva o topónimo "arcela". A posible pedrafita amosa planta cadrangular e ten gravadas dúas cruces. Mide ao redor dun metro e media e, á súa beira, aparece un gran bloque granítico con forma tamén cadrangular cun burato no que se debía inserir un cruceiro. Desde este lugar pódese divisar un castro asdcrito á primeira Idade do Ferro, a saber, A Eira dos Mouros.




O lugar de ubicación forma parte dun paso natural que comunica o Val do Lérez co Val de Almofren, tratándose dun camiño tradicional moi transitado.

Segundo Tito Concheiro -que me proporcionou toda esta información- posiblemente se trate dun chanto dunha cámara megalítica moi retocado.

O Marco da Anta foi catalogado por Tito Concheiro como "marco epigrafiado". O estado de conservación é malo tendo como principais enimigos as obras incontroladas, a circulación de maquinaria pesada... e en xeral, a acción antrópica.








Nesta fotografía pódese observar de fronte a pequena mámoa Portela da Anta, cortada pola estrada.

Fotografías, debuxo e información proporcionadas por Tito Concheiro

Pedrafita-menhir A Cova da Serpe. Carballido, Cotobade

Pedrafita-menhir A Cova da Serpe. San Miguel de Carballedo, Cotobade

Atópase a uns douscentos metros da Castro a Cruz do Castro de Carballedo, xacemento escavado por Tito Concheiro que se pode adscribir á primeira Idade de Ferro. 

O marco que nos ocupa non está asociado a ningunha necrópole megalítica nin fai de lindeiro de fincas ou de parroquias, de xeito que pódese manter que está asociado ao castro mencionado antes. Sobresae uns sesenta centímetros aproximadamente e os veciños recórdano moito máis grande, polo que unha boa parte atópase enterrada debido á colmatación.

Na faciana que amosamos, como curiosidade, aparece debuxada unha cruz de malta.

A zona na que se ubica é pola contra, unha área na que aparecen moitos petroglifos e a uns metros debúxase un espectacular petroglifo coñecido tamén co nome de "Cova da Serpe". Para rematar, dicir que nesta área existe moito folclore ao redor dos mouros.






Petroglifos de Cova da Serpe, moi pretos da pedrafita. Os motivos xerais son círculos concéntricos. 

Información e fotografía de Tito Concheiro

viernes, 15 de febrero de 2013

Anta-dolmen de Chancia. Nullán. As Nogais

Anta-dolmen de Chancia. San Cosme de Nullán. As Nogais

Como algunhas outras moitas veces, viaxando como os argonautas polas procelosas augas do tenebroso mar  de internet, atopei un elemento na páxina web Galicia Dixital que me chamou a atención. A reseña e as fotos pertencen a Luis Pérez Pombo.

Esta posible anta atópase nun lugar coñecido como Campo do Penedo, de xeito que  este singular elemento coñécese na parroquia co alcume de "O Penedo".




Segundo Luis Pérez, trátase dunha anta megalítica á que só lle está a faltar parte da pedra cobertora que ademais está formada por dúas grandes laxes de pedra caliza. A devandita tampa descansa enriba de tres enormes esteos que, na súa parte interior, son cóncabos. Este conxunto forma a estrutura arquitectónica.

 Non sabemos, polos datos de Pombo, si hai estrutura tumular e tampouco o tipo de cámara que debuxa. Así mesmo, tampouco sabemos absolutamente nada dun posible corredor de acceso. E tamén, segundo os mesmos datos, parece claro que tamén lle están a faltar boa parte dos esteos da cámara.



domingo, 10 de febrero de 2013

Anta-dolmen A Pedra Alta. Cee

ANTA-DOLMEN A PEDRA ALTA. Cee

Non sei en que parroquia se atopa nin as medidas dos esteos que compoñen a estrutura arquitectónica desta fermosa anta. Segundo pode colexir a través da contemplación da fotografía, semella que estamos diante dun exemplar adscrito á tipoloxía das plantas desenvolvidas de xeito circular e cun incipente corredor, ou corredor pouco desenvolvido. 

Tamén, segundo o anterior criterio, a superficie da mámoa está recuberta de numerosas pedras, o que pode dar lugar á  consideración ou pervivencia dunha poderosa coiraza pétrea.

Segundo a información recollida no blog do amigo Xabier Moure Salgado (onosopatrimonio), a anta confórmase a través de seis esteos e outros dous para o corredor.



Fotografía extraida do blog onosopatrimonio, de Xabier Moure Salgado

Anta-dolmen da Necrópole de Zo. Cuntis, Pontevedra

Anta-dolmen da Necrópole de Zo. Cuntis, Pontevedra

Trátase dunha necrópole ubicada ao redor da Lagoa de Zo, adscrita á parroquia de Cuntis. Segundo a páxina web do Concello de Cuntis, esta zona coñécese co evocador nome ou topónico "Eira dos Mouros.

Desta mámoa só puiden conseguir a fotografía que vos amosa, que ten unha forma realmente curiosa: ademais de amosar unha forma cóncava ou imitando a forma dunha case bóveda no eixo vertical, semella como si nos extremos se debuxasen unha especie de muñóns ou escotaduras que lle confiren un aspecto -polo menos na fotografía- inequívocamente antropomorfo.

Non sei absolutamente nada das proporcións do esteo conservado, nin do tamaño da mámoa nin si conserva algún esteo mais da estrutura arquitectónica megalítica.



viernes, 8 de febrero de 2013

ANTA-DOLMEN DE SANTA CRUZ DO SALTO. Cabanas.

ANTA-DOLMEN DE SANTA CRUZ DO SALTO, Cabanas.

A anta que nos ocupa está ubicada nunha necrópole sita na parroquia de Santa Cruz do Salto e está formada por  máis de 28 mámoas que abarcan varias parroquias. O grupo que nos ocupa denomínase Couto dos Golpes e está conformado por sete mámoas das que na maioría aprécianse grandes funis de violación e coirazas de pedra de granito. Nalgúns deles tamén se poden ollar restos dos esteos da estrutura megalítica da cámara.

O que nos interesa aquí do Grupo dos Golpes é a mámoa sinalada co número cinco, ubicada a unha altitude de 358 metros nunha zona na que predomina o monte baixo. No interior da mámoa, que mide ao redor de vintetres de diámetro e sobresae un metro e oitenta centímetros aproximadamente, aparece un funil de violación de cinco metros de alto e sesenta centímetros de profundidade, así coma  un esteo que posiblemente formase parte da estrutura arquitectónica que mide  vinte centímetros de alto por cincoenta e cinco centímetros de ancho, e no que aparece gravada unha cruz que acada unha medidas de  ao redor de quince  por dezasete centímetros.




Texto e fotografías extraídas do artigo "Túmulos prehistóricos no concello de Cabanas (A Coruña). Grupo de Arqueoloxía Terra de Trasancos. Anuario Brigantino, 2007, nº 30.

martes, 5 de febrero de 2013

Anta-dolmen da Mámoa nº 10 de Mántaras. Irixoa

Anta-dolmen da Mámoa nº 10 de Mántaras. Irixoa

Para chegar. Subindo cara a Paderne desde a Ponte Vella de Betanzos, ao chegar ao máis alto, atopamos a fermosa ermida románica de San Cosme. Detrás deste sinxelo exemplar do románico galego exténdese unha gran necrópole. A maioría das mámoas non conservan restos da cámara á vista, excepto a sinalada co número 10 polo Grupo de Arqueoloxía Terra de Trasancos.

Esta mámoa aséntase nunha extensa chaira a 412 metros de altitude nunha zona adicada a praderías e pastizais. A mámoa atópase moi alterada debido a labouras agrícolas e, no burato de violación sobresaen tres esteos da estrutura arquitectónica megalítica.



domingo, 3 de febrero de 2013

Anta-dolmen da Cruz de Brais. Xestoso, Monfero

Anta-dolmen da Cruz de Brais. Sta. Mª de Xestoso, Monfero

Atópase nunha zona alta e chaira do concello de Monfero, a uns 678 metros de altitude, nunza zona de monte baixo. A mámoa é das do tamaño medio grande acadando uns 23 metros de diánmetro e uns 2,20 metros de altura. O funil de violación acada un metro e medio de ancho máximo por uns setenta centímetros de profundidade.



Mámoa da Cruz de Brais. Fotografía Grupo de Arqueoloxía da Terra de Trasancos

O estado de conservación, aínda que bo a grandes grasgos, amosa unha gabia que o corta lonsitudinalmente e as obras dun cortalumes retiraron unha boa parte da masa tumular pola parte do  oeste, de xeito que queda ao descuberto parte da coiraza pétrea na que predominan os seixos.

No interior do burato de violación acocha  unha cámara megalítica composta por seis esteos visibles. Non hai restos da tampa ou pedra cobertora. Segundo a fotografía a planta probablemente sexa das poligonais tendentes a circulares con corredor pouco desenvolvido.


 
Anta da Cruz de Brais. Fotografía Grupo de Arqueoloxía
da Terra de Trasancos


Tanto o texto como as fotografías foron extraídas do artigo sinalado máis abaixo.

BIBLIOGRAFÍA

Túmulos prehistóricos no Concello de Monfero. Grupo de Arqueoloxía da Terra de Trasancos. Anuario Brigantino nº 27, 2004.